Orgel aan zee | Bert den Hertog

De cd ”Orgel aan zee” biedt een mix van Hollandse liedkunst en vrije orgelwerken. Organist Bert den Hertog bespeelt de beide orgels van de Oude Kerk in Scheveningen.

Fraai, verfijnd spel levert hij op het koororgel, in 1791 gebouwd door J. M. Gerstenhouwer. Hier presenteert hij de ”Est-ce Mars” van Sweelinck, Psalm 21 van Q. van Blankenburg en variaties van Mozart over ”Willem van Nassau”.

In veel kerken werd vroeger hard en langzaam gezongen. Hoe het begeleiden van psalmen er tot begin negentiende eeuw in Scheveningen aan toe ging, illustreert Den Hertog met een zetting van Psalm 65 van Frederik van Nieuwenhuijsen (1756-1841): langzaam, de noten even lang, met het volle orgel, en tussen de regels tussenspelen.

De berijming van 1773 had de orgelkunst in de late achttiende eeuw nieuwe impulsen gegeven. Zo verscheen er van een anonieme, zichzelf „zeer kundig” noemende hand in 1778 een bundel met psalmen en lofzangen. Klaas Bolt werkte zo’n psalm uit tot een fraai trio over Psalm 68, door Den Hertog met het ‘gemeentezangregister’ Cornet begeleid. Van A. C. Schuurmans speelt hij diens bewerking van de „zeemanspsalm” 107.

Opvallend op het hoofdorgel vind ik zijn mooi uitgebalanceerde tempi, bijvoorbeeld in de drie etudes opus 65 van R. Schumann. Deze componist zocht in 1852 een tijdje de Scheveningse zeelucht op. Ook bij de interpretatie van J. Zwarts ”O Heer’ die daar des hemels tente spreidt” horen we bezonken, romantisch spel, bijna iets té rustig. Van J. Nieland zijn onder meer zijn Ciaconna en fuga in d en de meeslepende toccata opgenomen, door Den Hertog met verve neergezet.